ΤΑ ΚΟΙΝΑ, Η ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ Η ΑΜΕΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Για την Εναλλακτική Δράση οι έννοιες «Κοινά-Αυτοδιαχείριση και Άμεση Δημοκρατία» είναι πρωταρχικά δεμένες με την ανάγκη των πολιτών να συμμετέχουμε με αποφασιστικό ρόλο και να διαχειριζόμαστε όλα τα θέματα που μας αφορούν ξεκινώντας από τα πιο μικρά θέματα στη γειτονιά, τη συνοικία και το δήμο που κατοικούμε και φτάνοντας μέχρι τα μεγάλα θέματα του περιβάλλοντος, του πολιτισμού, της οικονομίας, της παιδείας, της υγείας κ.α. Γιατί πιστεύουμε ακράδαντα ότι δε μπορεί να υπάρξει ποτέ πραγματική πρόοδος και ευημερία στην κοινωνία εάν οι άνθρωποι εναποθέτουν τις ελπίδες τους και αναθέτουν τη λύση των προβλημάτων σε κάθε είδος «εκπροσώπους», κομματικούς ή άλλους. Για αυτό το λόγο η συμμετοχή των ανθρώπων στα κοινά είναι για εμάς το βασικότερο κριτήριο για την προσφορά της καθεμιάς και του του καθενός στην κοινωνία, ανεξάρτητα από το επάγγελμα που ασκούν, τη θέση που κατέχουν ή την επιστημονική κατάρτιση που έχουν.

Άλλωστε η αποφασιστική συμμετοχή των πολιτών στα κοινά αποτέλεσε το πιο ουσιαστικό κριτήριο για να κρίνεται η προσφορά τους και η αξία τους στην εποχή της Άμεσης Δημοκρατίας στην Αρχαία Αθήνα, όπως το εξέφρασε παραστατικά ο Περικλής στον Επιτάφιο: "τον μη περί τα κοινά διαιτώμενων ου μόνο απράγμονα αλλά και αχρείων νομίζομεν" που σημαίνει ότι "όποιος στην πόλη μας δε συμμετέχει στα κοινά δεν τον θεωρούμε μόνο αδρανή, αλλά και άχρηστο". Ήταν δηλαδή ξεκάθαρο στους Αθηναίους της εποχής της άμεσης δημοκρατίας, όταν η Αθήνα έφτασε στο υψηλότερο σημείο οικονομικής, πολιτικής και πολιτιστικής άνθησης ότι για να φτάσουν σ’ αυτή την επιτυχία έπρεπε να συμμετέχουν οι ίδιοι τόσο στη συζήτηση όσο και στη λήψη των αποφάσεων. Δεν εμπιστεύονταν κανένα για να του αναθέσουν να διαχειριστεί τα θέματα και τα προβλήματα του κράτους τους. Και αυτό γιατί πίστευαν ακράδαντα ότι η ανάθεση της λύσης των προβλημάτων τους σε άλλους θα απόβαινε αργά ή γρήγορα σε βάρος τους. 

Αυτή λοιπόν τη σημαντική παρακαταθήκη που κληρονομήσαμε από τους προγόνους μας θέλουμε να  αξιοποιήσουμε και εμείς στην εποχή μας. Μια παρακαταθήκη που επηρέασε σε διάφορες περιόδους της ιστορίας τη σκέψη και τη δράση διανοούμενων και λαών (Κομμούνα των Ζηλωτών στη Θεσσαλονίκη, 1342μ.Χ, το Ρήγα Φεραίο και το Σύνταγμά του, 1797μ.Χ, την Κομμούνα του Παρισιού, 1871μ.Χ, τους ουτοπικούς σοσιαλιστές Ρόμπερτ Όουεν και Σαρλ Φουριέ το 18 ο αιώνα τις εργατικές επαναστάσεις στη Γερμανία, 1919-1923, στην Ιταλία, 1919-1920, στη Ρωσία, 1917-1921, στην Ισπανία 1936-19239 κ.ά). Παράλληλα βέβαια εξακολουθεί να τροφοδοτεί τη σκέψη πολλών μεγάλων διανοητών και κινημάτων της εποχής μας σε πολλές γωνιές του κόσμου, όπως οι κοινότητες της Ροζάβα, στο Κουρδιστάν, το κίνημα του Buen Vivir (Ποιότητα Ζωής) στις κοινότητες των ιθαγενών της Κεντρικής και Λατινικής Αμερικής, το κίνημα των ζαπατίστας και των άλλων ιθαγενικών κοινοτήτων στο Νότιο Μεξικό, το Κίνημα των Χωρίς Γη (MST) στη Βραζιλία, το κίνημα ανακτημένων εργοστασίων στην Αργεντινή, Χιλή, Μεξικό και σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες (Γαλλία, Ιταλία, Ελλάδα, Ισπανία).

Θεωρούμε μάλιστα ότι αυτή η αρχή της αποφασιστικής συμμετοχής στα κοινά και της άμεσης δημοκρατίας γίνεται επιτακτικά αναγκαία στην εποχή της σημερινής μεγάλης κρίσης (κοινωνικής, οικονομικής, πολιτικής και τα τελευταία χρόνια και υγειονομικής) που βιώνουν σήμερα οι λαοί, αφού το κομματικό σύστημα αποδεικνύεται όχι μόνο ανίκανο να τη διαχειριστεί αλλά και πολύ επικίνδυνο τόσο για τη φύση, όσο και για τους ανθρώπους.

Είναι φανερό ότι αρχίζει να ωριμάζει η ανάγκη να στραφούμε στην επικαιροποίηση της πολιτικής κληρονομιάς της αμεσοδημοκρατικής λειτουργίας της κοινωνίας που μας έχει αφήσει, όπως προαναφέρθηκε, η ιστορική εμπειρία της ανθρωπότητας από την Αρχαία Αθήνα, μέχρι την εποχή μας και να προσαρμόσουμε την άμεση δημοκρατία σε κάθε κοινωνικό σύνολο, σε όλους τους τομείς της κοινωνίας, προκειμένου να λειτουργούμε αποτελεσματικά για το σύνολο των ανθρώπων στηριγμένες/οι στις ανεξάντλητες δυνάμεις που έχουμε όταν λειτουργούμε ως κοινωνικά σύνολα και όχι ως άτομα.

Για όλους αυτούς τους λόγους η Εναλλακτική Δράση από την ίδρυσή της παίρνει πρωτοβουλίες μόνη ή μαζί με άλλες συλλογικότητες και παράλληλα συμμετέχει σε πρωτοβουλίες άλλων συλλογικοτήτων, και στη χώρα μας και σε άλλες χώρες, που επιδιώκουν να αναδείξουν τη μεγάλη σημασία που έχει η συμμετοχή στα κοινά και η λειτουργία όλων των κοινωνικών συνόλων με άμεση δημοκρατία.

Σε αυτό βέβαια συνέβαλε πολύ, όπως προαναφέρθηκε το γεγονός, ότι η Εναλλακτική Δράση δημιουργήθηκε κυρίως μέσα στις μεγάλες κινητοποιήσεις και τις ανοιχτές συνελεύσεις με συμμετοχή χιλιάδων πολιτών που στις πλατείες και κυρίως στην Πλατεία Συντάγματος.

Από τότε και μέχρι σήμερα η συμμετοχή μας σ’ αυτή την προσπάθεια είναι αδιάλειπτη.

Συγκεκριμένα:

  • Συμμετείχαμε στο Διήμερο για την Αυτοδιαχείριση και την Άμεση Δημοκρατία που έγινε στη Νομική του Πανεπιστημίου της Αθήνας τον Ιούνιο 2017 με συμμετοχή επιστημόνων, ατόμων και κοινωνικών κινημάτων. Ένα διήμερο πλούσιου διαλόγου και ανταλλαγής απόψεων για το πώς μπορούμε να οικοδομήσουμε νέους θεσμούς στις γειτονιές και στους χώρους δουλειάς που θα λειτουργούν με άμεση δημοκρατία και ελεύθερη συμμετοχή των πολιτών .
  • Συμμετείχαμε στο Τριήμερο Φεστιβάλ για τα Κοινά που έγινε στη Σχολή Καλών Τεχνών τον Ιούνιο 2018. Στο τριήμερο αυτό πραγματοποιήθηκαν πολλές συζητήσεις για τους τρόπους συμμετοχής και διαχείρισης των Κοινών και αποφασίστηκε να δημιουργηθούν οι Συμπράξεις, δηλαδή, ομαδοποιήσεις συναγωνιστών ανά θέμα (περιβαλλοντικό, κοινωνικό, πολιτιστικό, οικονομικό). Στο φεστιβάλ αυτό με πρόταση της Εναλλακτικής Δράσης δημιουργήθηκε η Σύμπραξη για τα Ιστορικά Μνημεία για την λειτουργία της οποίας έγινε πιο πάνω αναφορά.
  • Συμμετείχαμε στις πανελλαδικές συναντήσεις για την αυτοδιαχείριση, την αποανάπτυξη και την άμεση δημοκρατία που γίνονταν για τρία χρόνια στους Σταγιάτες, ένα χωριό του Πήλιου, που λειτουργεί με αυτοδιαχείριση και ανοιχτή συνέλευση κατοίκων και αλληλέγγυων. Ήταν ένα εξαιρετικό και ίσως μοναδικό στη χώρα μας εγχείρημα οριζόντιας λειτουργίας, που αποτελούσε αγκάθι την κάθετη και συγκεντρωτική λειτουργία του κράτους και των θεσμών του και για αυτό το λόγο στα τέλη Μαΐου του 2020 χρησιμοποίησαν άγρια καταστολή με την αστυνομία και πρωτεργάτη το δήμαρχο Βόλου για να το εξαφανίσουν. Δυστυχώς όμως για το κράτος και τα ποικίλα αφεντικά οι προοδευτικές ιδέες δε μπορούν να χαθούν. Και όπως σωστά επισημαίνει η γνωστή φράση «οι  προοδευτικές ιδές είναι σαν τα καρφιά. Όσο πιο πολύ τις χτυπάς τόσο πιο βαθιά μπαίνουν».
  • Με πρωτοβουλία επίσης της Εναλλακτικής Δράσης ανοίχτηκε το π. Κάμπινγκ του ΕΟΤ στη Βούλα. Στην  πρωτοβουλία συμμετείχαν και άλλες συλλογικότητες, όπως και το τότε Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Βάρης- Βούλας- Βουλιαγμένης. Από την ημέρα που ανοίχτηκε (10 Ιουνίου 2012), ο χώρος λειτούργησε για πολλά χρόνια με ανοιχτή συνέλευση και αυτοδιαχείριση, ενώ διασφαλίζονταν η ελεύθερη και δωρεάν πρόσβαση κολύμβηση και σωματική άσκηση. Παράλληλα λειτουργούσε ως πολυχώρος με κινηματογραφικές προβολές και ποικίλες εκδηλώσεις (οικολογικές, πολιτιστικές και κοινωνικές). Στο Αυτοδιαχειριζόμενο Κάμπινγκ πραγματοποιούνταν για πολλά χρόνια, με δωρεάν συμμετοχή σεμινάρια ιστορίας μαθήματα μελισσοκομίας, μαθήματα χορών και άλλα μαθήματα, ενώ οργανώθηκε διήμερο φεστιβάλ και έγιναν πάρα πολλές και ποικίλες άλλες δράσεις και εκδηλώσεις.

Δυστυχώς, όμως και το Αυτοδιαχειριζόμενο Κάμπινγκ της Βούλας έπεσε θύμα της κερδοσκοπικής βουλιμίας των επιχειρηματικών ομίλων για εμποορευματοποίηση, τουριστικοποίηση και τσιμεντοποίηση όλου του παραλιακού μετώπου του Σαρωνικού, μια πολιτική που όπως και προηγουμένως αναφέρθηκες υπηρέτησαν και υπηρετούν πιστά όλος οι κυβερνήσεις, ιδιαίτερα από το 2010 και μετά. Έτσι και το Αυτοδιαχειριζόμενο Κάμπινγκ  παραχωρήθηκε σε κάποια εταιρεία το 2020 με πρωτοστάτη και σε αυτή την εκποίηση το Δήμαρχο Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης. Βέβαια σε αυτό συνέβαλε στο ότι δεν έγινε εφικτό να ξεπεραστούν οι αντιπαραθέσεις στους κόλπους της ανοικτής συνέλευσης, αντιπαραθέσεις που σοβούσαν για αρκετό καιρό και οδήγησαν στην αποδυνάμωση ενός κινήματος που ξεκίνησε με πολύ καλές προϋποθέσεις.

Οι πλούσιες όμως εμπειρίες από την αυτοδιαχείριση που για πολλά χρόνια εφαρμόσθηκε στο Αυοτδιαχειριζόμενο Κάμπιννκ της Βούλας αποτελούν και θα αποτελούν πολύ σημαντική παρακαταθήκη για παρόμοια εγχειρήματα,που είναι σίγουρο ότι θα γίνουν στο μέλλον.

  • Το 2018 πήραμε πρωτοβουλία και δημιουργήσαμε στο Δήμο Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης την Ανοιχτή Συνέλευση των Πολιτών με σκοπό την παρέμβαση των πολιτών στα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο Δήμος μέσα από ανοιχτές συμμετοχικές διαδικασίες. Στο ιδρυτικό της σκεπτικό αναφέρεται ότι «Δημιουργείται στο Δήμο Βάρης- Βούλας-Βουλιαγμένης Ανοιχτή Συνέλευση με στόχο να επιτευχθεί η ενεργοποίηση και η συμμετοχή των πολιτών στη συζήτηση των προβλημάτων του Δήμου καθώς και στους αγώνες για την αντιμετώπισή τους. Στη Συνέλευση συμμετέχουν οι πολίτες ανεξάρτητα από κομματικές ή άλλες προτιμήσεις και συζητούν με δημοκρατία και σε πνεύμα αλληλεγγύης όλα τα προβλήματα, και παράλληλα αγωνίζονται για να πετύχουν τις λύσεις που θεωρούν καλλίτερες τόσο για την κοινωνία όσο και για το φυσικό περιβάλλον και τα ιστορικά μνημεία».

Μέχρι σήμερα η Ανοιχτή Συνέλευση, έχει οργανώσει, ή έχει πάρει μέρος σε εκδηλώσεις και κινητοποιήσεις για τα μεγάλα προβλήματα του Δήμου (Μελέτη-ΣΜΠΕ για το ΠΔ του Υμηττού, Μαρίνα Βουλιαγμένης, αντιπεριβαλλοντικό νόμο Χατζηδάκη, εκδήλωση για τα απορρίμματα του δήμου κ.ά). Περισσότερες πληροφορίες στο blog της  συνέλευσης. 

  • Μία επίσης σημαντική πρωτοβουλία της Εναλλακτικής Δράσης ήταν να εκφράσουμε την αλληλεγγύη μας στο εγχείρημα του αυτοδιαχειριζόμενου εργοστασίου της ΒΙΟΜΕ. Θεωρούμε ότι η ανάκτηση του εργοστασίου της ΒΙΟΜΕ στη Θεσσαλονίκη και η διαχείριση του από τους ίδιους τους εργάτες είναι μια πραγματική πρωτοποριακή και εμβληματική ενέργεια διότι εκτός όλων των άλλων πλεονεκτημάτων, άνοιξε στη χώρα μας το δρόμο για να μπει η άμεση δημοκρατία στα εργοστάσια και γενικότερα στους χώρους δουλειάς. Για να στηρίξουμε λοιπόν το αυτοδιαχειριστικό αυτό εγχείρημα οργανώσαμε κοινές δραστηριότητες με τους εργαζόμενους της ΒΙΟΜΕ στην Αθήνα, όπως και ενημερωτικές εκδηλώσεις στα γραφεία μας, σε μία από τις οποίες προβάλαμε το βραβευμένο ντοκιμαντέρ "ΕΠΟΜΕΝΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ: ΟΥΤΟΠΙΑ" του σκηνοθέτη Απόστολου Καρακάση. Μετά από την προβολή  του ντοκυμαντερ που αναφέρεται στην ιστορία της ΒΙΟΜΕ, ακολούθησε συζήτηση στην οποία συμμετείχαν και εργαζόμενοι στη ΒΙΟΜΕ. 

Ξεχωριστής σημασίας ήταν οι οκτώ εκδηλώσεις που πραγματοποιήσαμε από τις 8 έως τις 15 Νοεμβρίου 2022, όταν ήλθε στην χώρα μας, καλεσμένος της Εναλλακτικής Δράσης, ο Αντρές Ρουτζέρι, αργεντινός επιστήμονας, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μπουένος Άϊρες και συγγραφέας πολλών βιβλίων για την Αυτοδιαχείριση. Ένας επιστήμονας που εκτός από τις θεωρητικές του γνώσεις, έχει και πλούσια από τη συμμετοχή του σε αγώνες για την καθιέρωση της Αυτοδιαχείρισης, τόσο σε επιχειρήσεις, όσο και σε κοινωνικούς θεσμούς. Η σειρά των εκδηλώσεων αυτών είχε τον τίτλο "Αυτοδιαχείριση και Επανάσταση", από το ομώνυμο βιβλίο του Αντρές Ρουτζέρι που έχει μεταφράσει και έχει εκδώσει στα ελληνικά η Εναλλακτική Δράση. 

Στις εκδηλώσεις που οργανώθηκαν σε διάφορες περιοχές της Αττικής έγιναν πλούσιες συζητήσεις για το μεγάλο θέμα της Αυτοδιαχείρισης και της ξεχωριστής σημασίας που αποκτά, ιδιαίτερα για την εποχή μας. Μια εποχή που όλα τα κοινά αγαθά (νερό, ενέργεια, υγεία, παιδεία, φυσικό περιβάλλον ακόμη και τα ιστορικά μνημεία)  μετατρέπονται σε εμπορεύματα και παράλληλα, η κρίση (οικονομική, πολιτική, ενεργειακή, περιβαλλοντική, αλλά και η κρίση των κομμάτων και γενικότερα των θεσμών) από τη μια μεριά οδηγεί τη μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων σε φτωχοποίηση ακόμη και εξαθλίωση και από την άλλη προκαλεί τόση απογοήτευση και αβεβαιότητα, ώστε να έρχονται αντιμέτωποι με πολλά αδιέξοδα. (Όλες οι εκδηλώσεις έχουν βιντεοσκοπηθεί και βρίσκονται στο youtube της Εναλλακτικής Δράσης).